Σήμερα, οι έννοιες της «αγοράς» και της «οικονομίας της αγοράς» είναι ίσως μία από τις πιο κοινές οικονομικές κατηγορίες. Και δεν προκαλεί έκπληξη, διότι, όπως δείχνει η παγκόσμια εμπειρία, αυτή είναι η πιο αποτελεσματική μορφή οργάνωσης της οικονομικής ζωής της κοινωνίας.
Τι είναι η αγορά
Η ιστορία αυτής της έννοιας έχει βαθιές ρίζες. Η αγορά ξεκίνησε κατά τον σχηματισμό της πρωτόγονης κοινωνίας, όταν η ανταλλαγή μεταξύ κοινοτήτων έγινε τακτική, απέκτησε τη μορφή ανταλλαγής εμπορευμάτων και άρχισε να πραγματοποιείται σε μια συγκεκριμένη στιγμή σε ένα συγκεκριμένο μέρος. Οι βιοτεχνίες και οι πόλεις αναπτύχθηκαν, το εμπόριο επεκτάθηκε και ορισμένα μέρη (εμπορικές περιοχές) άρχισαν να εκχωρούνται σε αγορές. Αυτός ο ορισμός της αγοράς έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα, αλλά μόνο ως μία από τις έννοιες της.
Στη σύγχρονη οικονομική θεωρία, η έννοια της αγοράς έχει επεκταθεί για να την κατανοήσει ως στοιχείο αναπαραγωγής του συνολικού κοινωνικού προϊόντος. Από αυτήν την άποψη, η αγορά είναι ένας μάλλον περίπλοκος σχηματισμός, ο οποίος, αφενός, είναι μια σφαίρα ανταλλαγής και ένα σύνολο συναλλαγών αγοράς και πώλησης, και από την άλλη πλευρά, παρέχει τη σχέση μεταξύ του κατασκευαστή και του τελικός καταναλωτής, δηλαδή η συνέχεια της αναπαραγωγικής διαδικασίας, η ακεραιότητά της.
Συνθήκες διαμόρφωσης αγοράς
Προκειμένου οι μηχανισμοί της αγοράς να λειτουργούν καλά για την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής οικονομίας, είναι απαραίτητο να επιτευχθεί ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων.
1. Η ανεξαρτησία των επιχειρηματικών οντοτήτων και η οικονομική ελευθερία. Αυτό συνεπάγεται το δικαίωμα κάθε επιχειρηματία να επιλέγει ανεξάρτητα τον τύπο δραστηριότητας, να αποφασίζει τι θα παράγει ή ποιες υπηρεσίες θα παρέχει, σε τι τιμή και πού να τα πουλήσει, με ποιον να συνεργαστεί.
2. Η παρουσία διαφόρων μορφών ιδιοκτησίας (πολυμορφισμός), που καθιστά δυνατή την αναγνώριση των δυνατοτήτων και των αδυναμιών καθενός από αυτούς, τον χαρακτηρισμό τους και, βάσει αυτού, την επιλογή της πιο αποτελεσματικής μορφής οικονομικής δραστηριότητας.
3. Ένας επαρκής αριθμός παραγωγών του ίδιου τύπου προϊόντων (τουλάχιστον 15) για να αποφευχθούν τα ολιγοπώλια (4-5 παραγωγοί) και τα μονοπώλια (1-2 παραγωγοί).
4. Η ύπαρξη υγιούς ανταγωνισμού, ο οποίος αναγκάζει τους επιχειρηματίες να αναζητήσουν τρόπους βελτιστοποίησης της παραγωγικής διαδικασίας και αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας, να εισαγάγουν νέες τεχνικές και τεχνολογίες, να μειώσουν το κόστος, να αυξήσουν τον όγκο των τελικών προϊόντων ή υπηρεσιών που παρέχονται και, ως αποτέλεσμα, βελτίωση της αποτελεσματικότητας της οικονομίας.
5. Οι οντότητες της αγοράς έχουν το δικαίωμα να καθορίζουν ανεξάρτητα το κόστος των αγαθών (υπηρεσίες) και να καθορίζουν την τιμολογιακή τους πολιτική ανάλογα με τις διακυμάνσεις της προσφοράς και της ζήτησης.
6. Δυνατότητα πρόσβασης όλων των επιχειρηματικών οντοτήτων σε πλήρεις και πραγματικές πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της αγοράς.
7. Αναπτυγμένη υποδομή αγοράς - ένα σύμπλεγμα βιομηχανιών, υπηρεσιών, συστημάτων που παρέχουν συνθήκες παραγωγής και γενικής ζωής.
