Η κυκλοφορία αγαθών, εργασίας και κεφαλαίων σε μια σύγχρονη οικονομία σχετίζεται άμεσα με την ανταλλαγή νομισμάτων. Για να εξασφαλιστεί ισοδύναμη ανταλλαγή, πρέπει να ληφθεί υπόψη η αγοραστική δύναμη του νομίσματος. Αυτή η οικονομική κατηγορία βασίζεται στην αναλογία των εθνικών επιπέδων τιμών για ένα ομοιογενές σύνολο αγαθών και υπηρεσιών.
Κατά κανόνα, μια χώρα εξαγωγής που πουλάει κάτι στο εξωτερικό ανταλλάσσει αμέσως ξένο νόμισμα, ενώ μια χώρα εισαγωγής, αντίθετα, χρειάζεται νόμισμα για να μπορεί να αγοράζει αγαθά σε άλλη πολιτεία. Υπό αυτές τις συνθήκες, η αγοραστική δύναμη του νομίσματος έρχεται στο προσκήνιο. Αυτή η κατηγορία δηλώνει το ποσό των αγαθών που μπορεί να αγοράσει ο καταναλωτής στην αγορά της χώρας που εκδίδει αυτό το νόμισμα.
Πριν από μισό αιώνα, το ισοδύναμο της ανταλλαγής ήταν ο χρυσός. Το ποσό του σε ένα συγκεκριμένο νόμισμα καθορίστηκε από το νόμο του κράτους. Η συναλλαγματική ισοτιμία του εθνικού νομίσματος καθορίστηκε από το περιεχόμενο του πολύτιμου μετάλλου σε διάφορα νομίσματα.
Επί του παρόντος, η αγοραστική δύναμη του εθνικού νομίσματος ορίζεται μέσω της έννοιας "καταναλωτικό καλάθι". Για παράδειγμα, εάν ένα τέτοιο «καλάθι» κοστίζει 300 ευρώ, τότε η αγοραστική δύναμη ενός τέτοιου νομίσματος θα είναι το 1/300 του «καταναλωτικού καλαθιού». Εάν συγκρίνετε την αγοραστική δύναμη των νομισμάτων, μπορείτε να λάβετε την τιμή μιας μονάδας ενός συγκεκριμένου νομίσματος στις νομισματικές μονάδες ενός άλλου. Η βάση πληροφοριών για τον υπολογισμό της αγοραστικής δύναμης παρέχεται από δεδομένα σχετικά με το επίπεδο των τιμών και τη διάρθρωση των δαπανών των νοικοκυριών στον τομέα της κατανάλωσης.
Στην πράξη, χρησιμοποιείται συχνά η έννοια της «ισοτιμίας των νομισμάτων», που σημαίνει την ισότητά τους. Αυτή η ισοτιμία δεν μπορεί να οριστεί αυθαίρετα. Προσδιορίζεται συγκρίνοντας την αγοραστική δύναμη διαφορετικών νομισμάτων, υπολογίζοντας πόσες μονάδες ενός νομίσματος πρέπει να δαπανηθούν για να αποκτήσει ένα πράγμα. Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης μετά από αλλαγές στις τιμές για είδη εμπορευμάτων που περιλαμβάνονται στο "καλάθι καταναλωτών"
Η θεωρία της ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης βασίζεται στις ποσοτικές και ονομαστικές θεωρίες του χρήματος, τις οποίες ξεκίνησαν οι Άγγλοι οικονομολόγοι D. Hume και D. Ricardo. Στο επίκεντρο αυτών των απόψεων βρίσκεται η δήλωση ότι η συναλλαγματική ισοτιμία του εθνικού νομίσματος εξαρτάται από τη σχετική αξία του χρήματος, από το επίπεδο των τιμών και από το ποσό των χρηματοοικονομικών πόρων που κυκλοφορούν.
Η αγοραστική δύναμη του νομίσματος λαμβάνεται υπόψη κατά τον προσδιορισμό της ποσοτικής αναλογίας που γίνεται αποδεκτή για τη μετάφραση των κερδών σε συνάλλαγμα που λαμβάνουν οι επιχειρήσεις από πράξεις εξαγωγής-εισαγωγής.
Ως οικονομική κατηγορία, η αγοραστική δύναμη των νομισμάτων είναι εγγενής στην παραγωγή εμπορευμάτων. Αποτελεί τη βάση αξίας της συναλλαγματικής ισοτιμίας και εκφράζει τις σχέσεις παραγωγής μεταξύ των παραγωγών αγαθών και της παγκόσμιας αγοράς.
Η σύγκριση των εθνικών νομισματικών μονάδων μπορεί να βασίζεται μόνο στον λόγο αξίας, ο οποίος σχετίζεται στενά με τις διαδικασίες παραγωγής και ανταλλαγής αγαθών. Μέσω της αγοραστικής δύναμης οι παραγωγοί και οι αγοραστές αγαθών και υπηρεσιών έχουν την ευκαιρία να συγκρίνουν τις τιμές για το εθνικό νόμισμα με τις τιμές σε άλλες πολιτείες.
Στην τρέχουσα οικονομία, η διεθνής κίνηση κεφαλαίων αυξάνεται σταθερά, γεγονός που επηρεάζει την αγοραστική δύναμη των εθνικών νομισμάτων σε σχέση όχι μόνο με τα ενσώματα αγαθά, αλλά και με τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία. Η μείωση της αγοραστικής δύναμης και η πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας σχετίζονται άμεσα μεταξύ τους.
